Ad Code

Responsive Advertisement

MEN BAƊU [FIVE THINGS]: The Karekare's Traditional Folktales

 


MEN BAƊU

Dindeno tiku! – Marza!

Dindeno na la ɗina bai sai ɗai a ka ta koro ka doku ka cagadlau ka dlakumo ka kwam, kasu baɗu.  To lauke sai lawi lewi hnni a ma muzi.  Lawan lewaisu giɗ mizino, sai gamati kasu da sa la kwaraku a fula waɗi, lewai yi lauke na la sina yaɗi ma waike.  

To ance ndanekau sai walaka a riya sai nga waɗi tautu bare yaɗi a lewai yi.  To na ka ta bara yaɗisu, dana waike gida ɓi, sai koro uletu shawara ma bandi su ekau makami wadi bandi sa la bara a lewai yi ma jaga kasu a mesu sai wadi tame da caca ami yesu bai a ka ta kuwa kada wadi yayi yaɓi a zusu.  Sai da aía dayan te a bo mutai.  To dayantaka a bo mutai, walansuku a riyasu na wanosu. 

Sai lewi ta koro a gi kawa sai basaka ma cagadlau sai metahnni har buta. To metinkim, ku mentasi, ranga yinɗitakau a ka ta mandi dukwanka lewi  ta maiwa ma nga na lewi ta ɗasa.  Sai turetu koro a bara yaɗi. Koro ndenekau dama ka bo gigam wadi, yarakau ɗaltu waɗo. Ɓalne waɗo ka gida ɗi ye, sai ndayi setu yaɗi.  To sun ta lewi ta cagadlau da Karamba-Karamba, sun ta lewi ta kwam da Mbuwa-ba-rabo, sun ta lewi ta dlakumo da Goro- ɗara, sun ta lewi ta doku da Ganda-biriji, sai ma koro da Misili-misili.  Ndanekau, sai koro ɗaltu waɗo da,  

“Misili-misili eti mana,  

Ganda-Biriji eti mana,  

Mbuwa-ba-rabo eti mana,

Goro-ɓara eti mana,  

Karamba-karamba eti mana.” 

Sai ndetu kasu feɗu ka Karamba bai, sai ditai teɗi da, “Naye Karamba-karamba?”

Da, “A’a, a gi kawa kuwa Misili-misili dukwuninki.”

Sai da, “To, ance dukwanka lewi ta ba ranga?!  Na la yara bai!î” Sai cawe lewitau sai zaika katau na jojo na jojo bare duniyato. 

To ance nan shiru-shiru a riyai ka kato bai, sai turetu doku da, “Ndo ci badadete ka siyo.î  Sai doku ndetu yari a bo gigam, sai ɓaltu waɗai,  

“Misili-misili eti mana,  

Mbuwa-ba-rabo eti mana,  

Goro-ɓara eti mana,  

Karamba-karamba eti mana,  

Ganda-Biriji eti mana.” 

Sai ndetu na kunnu, ka belu bai, to belu yi kuwa na lewi ta nanta ranga ka mandi nani cawunninki.  Sai da,“Naye kinai?” 

Da,“Ah, a gi kawa Misili-misili dukwunninki.” 

Da, “Ah, dukwannaninki?!  Ko ranga watakau!”  Sai cawe mutau dita ma ɗafaka muntai.  To marka ta doku ka ma koro waɗi bai, sai dagaɗaka koro gaɗanatau. To lauke zaka ka hnni fa kada ba ranga lamse. 

Sai turetu dlakumu da ndetu bagagi sune mana, tingakau miya a kwaro.  Ndenekau sai dita ma yari a bo gigam, sai aletu waɗo gida ɓi. Ɓalu waɗai, sai ndayi na belu ka kunnu bai, sai da, “Naye cakui?” Da, “Camui fa, lewi ta ɗasa dukaka ma ba yakara kuwa, nanaisu camannasuku guyansuku.”

Sai dito ma ngati a ka ta muto da, “Anya!”  Dagaɗaka koro, gaɗanatau, koro dai dama markatau tukuɓ-tukuɓ ma nikau ne. Sai turetu kwam da ndetu samfafi sune.  Kwam ndenekau, sai ɓale waɗo, sai ndetu na mutau, sai da, “To, naye cakui?” 

Da, “Yan yaɓi kuwa dukwanko lewi ta ba ranga kuwa guyannasuku ka nanesu.” 

Sai dito ma tame da, “Na yara a miya?”  

Sai ngate a ka ta lewito sai dagaɗaka koro gaɗantau. 

To koro na zu markau cata gaɗakantau, sai ai cagadlau ndenekau ɓaltu waɗo, ka ba talfa bai, ɓaltu waɗo, ka ba talfa bai.  Ndenekau, sai nai gufu ma lawato kaala a yali burdugul.  Sai ngati a kayi wurgi a baito sai nzetu a ka ta ndaru na ɗafa ta siyo na jojo. 

Koro kalaka adirtau sai nai aka ta ribi sai rato.  Rataka aka ta ribi sai bo untintau na nasku, biyka ribi sit-sit. Sai cagadlau teɗite da, ditau ka lewitau, da, “Nana siti-siti, anka koro gaɗanka bice bi?” Sai da, “Ahm-ahm, gadankau.” Sai gaɗatau. 

Sai menkau ka cagadlau, haushi ma lawata ɓi, lamu a yam ya gayise nzaɓtise, lamu ɓa yam ya gayise nzaɓtise aikin haushi.  Sai tlabatau a gayaye ɓa har koro ndetu gaɗanatau.  Koro gaɗenenktakau, sai ɗaitu a ka ta ndaru.  Koro kala adirtau, sai koro ɗam waka ribi rato akai. 


Kafin rayi kuwa, koro yuka ishe.  Kuma dama ku mentakau, macawi ta reka kaɗe bai, ɗauka madai hnni, sai ditau na aka ta ribi, macawito na mala.  Sai cagadlau da, “Na wasunaka bai yaye, ruso yan ye na la ala.  Tlabukau caune ruso, kane ruso  bai, macawi ta nga.  Sai koro girdami ka ruru.  Na zu ruru na zu ruru, sai da, “Ci baru taɗi ma yawo bai a lewai.  To ance lewai dukwannaka lawanau, ku janetiku ka muku.”

Waite dirmasantau a bi ta ɓi somi jojoto, somi jojoto ranato a riyato fa. 

Dindeno gaɗatakau, ɗaci na wai kwabo hnno.


Reactions

Post a Comment

0 Comments